حماسه نیروی دریای ایران در شهریور 1320

حماسه نیروی دریای ایران در شهریور 1320
روان دریادار بایندر فرمانده نیروی دریای جنوب شاد باد

روزبه پارساپور
خوزستان سرزمین مهر و دوستی و فرهنگ و تمدن ایران زمین در کرانه های خلیج همیشه فارس طی تهاجمات مختلف دشمنان به زيانهاي بسيار دچار گشته است. خرمشهر، آبادان، بندرامام، سه شهر بندري خوزستان از جايگاه ويژه اي برخوردار هستند که همین امر موجب دست درازی استعمار انگلیس و اشغال آبادان و خرمشهر شد. پس از پایان اشغال خوزستان در زمان قاجار و پایان دادن رضاشاه به فتنه شیخ خزعل رهبر انگلیسی اعراب منطقه ٬ دیگر در عرصه بین المللی انگلستان توان تجاوزگری آشکارا و محسوس بر ضد کشورهای غنی را نداشت و از این روی با تحریک کشورهایی دیکتاتور – عقب مانده و بی ریشه ای همچون عراق و بسیاری از کشورهای اتحادیه عرب ٬ جنگ هشت ساله ایران و عراق و به شهادت رسیدن بی سابقه جوانان سرزمین ایران را رقم زدند.

اما با نگاهی به گذشته های کمی دورتر از جنگ ایران و عراق حماسه ای به یاد ماندنی از نیروی دریای ایران در خلیج فارس به سال 1320 در خاطره ها نقش می بندند . حماسه ای که نیروهای دریایی ارتش برای دفاع از کیان ایران زمین در برابر تجاوزات و اشغالگرایان انگلسی از خود به جای گذاشتند. فاجعه تجاوز انگلستان به خوزستان عزیز و به شهادت رساند دلاوران دریادار ارتش ایران و مردم بیگناه منطقه برگی سیاه دیگری از کشورهایی است که امروزه مدعی رهبری حقوق بشر جهان شده اند و فریاد دموکراسی خواهی آنان گوش جهانیان را پر کرده است.
بی شک هر انسان آگاهی که کمترین دانشی پیرامون تاریخ منطقه خاورمیانه داشته باشد به خوبی آگاه است که کشوری مانند انگلستان در طول سیصد سال اخیر از هیچ تلاش و کوششی برای تفرقه ٬ چپاول نفت ٬ غارت ٬ کشتار دگراندیشان و میهن دوستان ٬ دخالت در امور کشورها ٬ جنگ و درگیری و گسترش واپسگرایی در میان کشورها دریغ نورزیده است . با نگرشی کوتاه ٬ حماسه شهريور 1320 را بررسی میکنیم تا درس بزرگی برای دریادلان شیر دل امروز ایران عزیز باشد:

1 ستاد نيروي دريايي جنوب در خرمشهر، در ساعت 20 روز 22 /2 /1320 به ناو انگليسي اخطار مي كند از لنگرگاه خسروآباد آبادان در دهانه اروندرود بيرون برود، فرمانده كشتي آنجا را از آبهاي عراق مي داند كه به فرمان انگليس است، و همانجا مي ماند آن كشتي تا پايان مرداد 1320 چند بار در گستره اروندرود گشت داشته، گزارش فراهم مي كرده.

2 رزم ناو انگليسي روز 24 /2 /1320 روبروي نهر اشوشان در 9 كيلومتري شمال باختري قصبه آبادان لنگر انداخت. و چندين روز در آنجا ماند به اخطارهاي نيروي دريايي ايران كاري نداشت و به حضور اشغال گرایانه اش ادامه داد.

3 ناو پلنگ به فرماندهي ناخدا حسن ميلانيان، براي پاسداري از پالايشگاه آبادان در كنار يكي از اسكله ها، پهلو گرفته بود. يكشنبه 2 /6 /1320 يك نفتكش انگليسي در بندر آبادان اسكله گرفت. و اندكي پس از آن يك ناو انگليسي در آبهاي آبادان لنگر انداخت.

ناخدا ميلانيان به روش انسانی و آيين بين المللي دريايي، به ديدار فرمانده ناو انگليسي رفت. فرمانده انگليسي برابر آيين دريايي مي بايست همان روز به ديدار فرمانده ايراني مي رفت، ولي پوزش خواسته و ديدار را به فردا انداخت.

ناخدا ميلانيان بر حسب حس انسان دوستی و محافظت از میهمان ٬ شب را تا بامداد بيدار مانده و از نفتکش های انگلیسی مراقبت نمود.

بامداد روز دوشنبه 3 /6 /1320 ناو انگليسي با پشتيباني توپهاي پنهان شده در كشتي نفتكش، ناو ايراني پلنگ را به توپ بسته ٬ آنرا غرق كرد و در کمال ناباوری ناخدا ميلانيان و تني چند تن از ارتشیان ایران را به شهادت رساند. اين بود پاداش انگليسي ها به نگهباني شبانه ناوهاي ايراني و افسران نيروي دريايي.

4 دريادار غلامعلي بايندر فرمانده نيروي دريايي جنوب، روز يكشنبه 2 /6 /1320 در بازگشت از آبادان با گلوله هاي ناو انگليسي روبرو شد. ناوچه هاي ناو غافلگير شده غرق شدند. گروهي زیادی از افسران و ناوي های ایرانی شهيد شدند.

دريادار بايندر، همراه با سروان مكري نژاد، براي چاره انديشي و آماده باش به ستاد نيروي دريايي جنوب، به سوي خرمشهر به راه افتادند ولي پيش از آنكه به خرمشهر برسند، با آتش ناگهاني مسلسلهاي انگليسي از پاي درآمدند.

5 روز يكشنبه 2 /6 /1320 ناو انگليسي يارا به فرماندهي يك دريا سالار انگليسي، از دهانه كارون، به سوي بصره راه افتاد. هنگام گذر از برابر ساختمان نيروي دريايي جنوب در خرمشهر، آيين احترام از سوي نيروي دريايي ايران از ناو ايراني ببر انجام شد.ناو انگليسي پس از نزديك شدن، ناگهان ناو ايراني ببر را زير آتش گرفت.افسران، ملوانان و مهناوي ها، سراسيمه از خواب بيدار شده پيش از پدافند، گلوله باران شدند و به شهادت رسیدند. ناو ببر غرق شد. كرانه هاي دو سوي كارون به توپ بسته شد، تاسيسات نيروي دريايي و ساختمانهاي بسيار در خرمشهر آسيب فراوان ديد. پنج كشتي آلماني ده هزار تني و سه كشتي ده هزار تني ايتاليايي در بندر شاهپور پيشين "بندر امام كنوني" پناهنده بودند، ناو ايراني شهباز به فرماندهي ناو سروان فرج الله رسايي و ناو ايراني سيمرغ به فرماندهي ناو سروان جعفر فزوني، از كشتيهاي آلماني و ايتاليايي پاسداري مي كردند.

انگليس با 16 ناو انگليسي و استراليايي حمله كرده، و سه كشتي آلماني را سالم به چنگ آوردند. 2 كشتي آلمان و 3 كشتي ايتاليايي را منفجر كردند.

ناوهاي ايراني، هنگام پدافند از كشتيهاي پناهنده، غافلگير شده به چنگ انگليسيها افتادند. شماري از نيروها شهيد و برخي زخمي شدند. پس از آن جنگ و گريز، چند ساعته نيروهاي انگليسي در بندر پياده شدند.

بدين سان، از بامداد روز يكشنبه 2 /6 /1320 تا شامگاه روز دوشنبه 3 /6 /1320 نيروي دريايي جنوب ايران، زيان بسيار يافت. ناوهاي فرماندهي ببر و پلنگ و ناوچه هاي پشتيباني آنها غرق شدند. ناوهاي فرماندهي سيمرغ و شهباز بدست دشمن افتاد و ويراني هاي بسيار ببار آمد. نزديك به 650 ناوي در آبادان، خرمشهر و بندر شاهپور پيشين، شهيد و شماري زخمي شدند. زيان هاي خرمشهر بيش از 2 بندر ديگر بود، زيرا كارون، گذرگاه اروندرود و ستاد نيروي دريايي، در بافت شهري و درميان ساختمان ها و ادارات و جايهاي ديگر زندگي و كار مردم جاي دارد. ناويهاي پايگاه دريايي خرمشهر آسيب بيشتري ديدند.

نام برخي از شهداي نيروي دريايي جنوب غربي ايران در شهريور 1320 چنين است:

دريابان غلامعلي بايندر فرمانده نیروی دریای جنوب ٬ با توجه به دستور عقب نشینی از خلیج فارس و خوزستان تا آخرین لحظه ایستاد و برای دفاع از کشورش به شهادت رسید. ناخدا سوم حسن ميلانيان. ناخدا سوم نصراله نقدي. نام سروان كهنمويي. ناوبان يكم ابراهيم هريسچي. ناوبان يكم مهدي رياضي، سروان مكري نژاد. ناوبان جلالي. ناوبان عشقي.

ناو سروان يداله بايندر. ناوبان سوم جعفر مسگرزاده. استوار دوم جواد پرستنده. مهناوي يكم جواد همراز. مهناوي يك محمدابراهيم طاهري. مهناوي يكم محمد ربيع گيلاني. مهناوي يكم حسين حرزبان. مهناوي دوم اسماعيل يوسفي. مهناوي دوم سرخه اي. مهناوي دوم هاشم واحدي. مهناوي دوم محمود پورثابت. و ششصد و چند ناوي ديگر. نامگذاري خيابان و دبيرستان بايندر. و نامگذاري خيابانهايي به نام شهداي رديف دوم تا رديف نهم در خرمشهر "تا سوم خرداد 61" نشانه اندكي از گراميداشت ياد و نام برخي از آنان بوده است. فداكاري آنان و همه سربازان ديگر در جايگاه سربازان كشور گرامی باد. به روان يك يك آنان درود.

راهشان پایدار باد

بن مایه : تاريخ خوزستان سيد محمدعلي امام
سيدمحمدرضا سلامي پور