خواف از عينك نماينده آن

بررسی موقعیت شهرستان

  استان خراسان با داشتن مرز مشترک با کشور افغانستان و داشتن اشتراک های مذهبی و ارتباط فامیلی با شهر های مرزی افغانستان از دیرباز دارای موقعیتی برجسته و منحصر به فرد برای توسعه اقتصادی منطقه و کشور بوده است. شهرستان مرزی خواف در استان خراسان رضوی با حدود 100 کیلومتر فاصله با هرات، یکی از شهر های مهم افغانستان است و دارای 91 کیلومتر مرز مشترک با کشور افغانستان می باشد. از حیث سنخیت مذهبی بین اهالی استان خراسان با ساکنان استان های همجوار افغانستان هم نوایی کامل وجود داشته و همگی این مردمان هم مذهب هستند.

  شهرستان خواف دارای پنج شهر بزرگ و پر جمعیت به نام های خواف، سنگان، قاسم آباد، نشتیفان، سلامی بوده و با توجه به دارا بودن بناهای باستانی و تاریخی و پیشینه غنی فرهنگی و نیز مناطق سیاحتی و زیارتی پذیرای خیل عظیمی از گردشگران می باشد.

  این شهرستان با دارا بودن معادن و بازارچه های مرزی تبدیل به قطب صنعتی شرق کشور شده و به نام عسلویه شرق نامگذاری شده است. با توجه به قرار گرفتن این منطقه در مسیر جاده ابریشم و راه آهن بین المللی و انجام خیل عظیمی از مبادلات تجاری و بازرگانی با کشور های همسایه و آسیای شرقی پذیرای خیل عظیمی از بازرگانان و صنعتگران در منطقه می باشد. همچنین با توجه به برگزاری سمینارها و مسابقات ورزشی استانی و کشوری در این شهرستان گاها پذیرای عده زیادی از دوستداران علم و دانش و نیز ورزشکاران و ورزش دوستان زیادی می باشد.

وجود شبکه راه های آسفالته درجه یک، ارتباط این منطقه با شهرستان ها و استان های مجاور را برقرار نموده است. ضمنا کلیه روستاها در این شهرستان دارای راه ارتباطی خوب آسفالته می باشد.

موقعیت معدنی

این شهرستان بهترین معادن را در خود جای داده است و دارای بیش از 50 معدن فلزی و غیر فلزی است که مهمترین آنها مجتمع معادن سنگ آهن سنگان ، معادن پلاسری سنگ آهن ، معادن سنگ های تزئینی ، معادن سیمان و ... که در اینجا به توضیحات بیشتری در مورد مجتمع معدنی سنگ آهن سنگان خواهیم پرداخت. این معادن یکی از غنی ترین و بزرگترین ذخایر معدنی و پتانسیل خاورمیانه و شرق کشور است که بهره برداری از این طرح عظیم موجب شکوفایی ، توسعه اقتصادی و اجتماعی استان خراسان رضوی و به ویژه شهرستان خواف و شهرستان های همجوار می گردد و یکی از مهمترین پروژه های شرق کشور و از نظر معدنی در جای نخست قرار دارد.

کارخانجات و مراکز صنعتی مهم

هدف و نقش این پروژه ها در توسعه اقتصادی و پویایی و صنعتی کشور و حتی کشورهای همسایه به ویژه آسیای میانه بر هیچ کس پوشیده نیست و همواره از آن به عنوان یک استراتژی مهم در شرق کشور یاد شده است و موجب سرمایه گذاری و ایجاد فرصت های شغلی و تحول اقتصادی در شهرستان خواف و شهرستان های همجوار می باشد که در حال حاضر چند شرکت بزرگ صنعتی در منطقه فعال می باشند. همچنین برخی از پروژه های در دست انجام عبارتند از:

1-   ساخت کارخانه کنسانتره و گندله تغلیظ

2-   ساخت کارخانه های فولاد و ذوب آهن

3-   ساخت کارخانه سیمان

4-   و ...

که شاهد تحولی عظیم در منطقه خواهیم بود.

بازارچه مرزی

بازارچه مرزی یکی از طرح های مهم و ملی منطقه بوده که نظر به گسترش مبادلات تجاری ایران و افغانستان و پویایی اقتصادی و ایجاد فرصت های شغلی می گردد و احداث این بازارچه تاثیر مثبتی در ارتقاء ضریب امنیتی منطقه و رفع محرومیت و جلوگیری از مهاجرت مردم از شهرستان می گردد.

دانشگاهها و مراکز آموزش عالی

این شهرستان دارای دانشگاه پیام نور که از سال 1383 فعالیت خود را شروع کرده و دانشجویان زیادی در رشته های مختلف در این مرکز مشغول به تحصیل می باشند. ضمنا مجوز احداث دانشگاه آزاد اسلامی نیز گرفته شده که بنا بر قول مسئولین در آینده ای نزدیک فعالیت خود را آغاز خواهد کرد.

ابنیه فرهنگی

  در قرن پنجم هجری زمانی که خواجه نظام الملک طوسی نظامیه هایی که در حکم دانشگاه بوده را در شهر هایی مثل نیشابور ، هرات و بغداد ساخت یک نظامیه هم در خرگرد خواف ساخته بود و باز در قرن نهم هجری دانشگاه دیگری به نام غیاثیه که به همت والای خواجه غیاث الدین پیر احمد خوافی وزیر شاهرخ میرزا تیموری در سال 848 قمری در خرگرد ساخته شده که هنوز آثارش پا بر جاست و از طرف اداره میراث فرهنگی در دست تعمیر است. وجود این دو بنای تاریخی مسلم می دارد که دانشمندان و مردان علم و سیاست زیادی توسط این مدارس به اجتماع تحویل داده شده اند و پیشرفت فرهنگی ولایت خواف را تا اواخر قرن دهم به عهده داشته اند که می توان گفت در بین شهرهای خراسان سابقه و رشد فرهنگی خواف و زوزن بعد از شهر نیشابور بوده است.

شرایط اقلیمی

  آب و هوای منطقه خواف گرم و خشک و در تشکیلات درجه بندی آب و هوایی کشور جزء درجه 3 محسوب می شود. میزان گرمای تابستان 40 درجه و در زمستان 11-  درجه می باشد. علاوه بر این در فصل بهار و تابستان تقریبا از اول خرداد بادهای موسمی نسبتا شدیدی به نام بادهای 120 روزه می وزد که وزش این باد مقداری از گرمای طاقت فرسای آن می کاهد و موجب اعتدال گرما می شود. به علت وجود همین باد های موسمی خواف از قدیم الایام دارای آسیاب های بادی است که نمونه آنها در جاهای دیگر خراسان کمتر دیده می شود. در زمستان هم بادهای معروفی می وزند مثل باد فراه که چون از سمت افغانستان وزش دارد به این نام مشهور است و نیز باد دیگری که چون از طرف نیشابور می وزد به نام باد نیشابور خوانده می شود. پوشش گیاهی منطقه پراکنده و عموما به صورت بوته های کم ارتفاع و از نوع گیاهان کویری نظیر طاق، درمنه ، قیچ ، جاز و ... می باشد. شغل اهالی منطقه عمدتا دامپروری و کشاورزی می باشد که به علت وجود بعضی معادن و به ویژه معادن پلاسری برخی از اهالی منطقه به معدنکاری روی آورده اند.

صادرات مهم خواف

  صادرات مهم خواف که برخی از آنها جزئی از صادرات مهم کشور را تشکیل می دهند عبارتند از :

1-               تولیدات کشاورزی

2-               تولیدات دامی

3-               تولیدات گیاهان طبیعی که از کوه و دشت های ناکاشته به عمل می آیند

4-               صادرات سنگ ها و کانی های معدنی

5-               صنایع دستی

کشاورزی خواف

  محصولات عمده کشاورزی منطقه خواف عبارتند از گندم ، جو ، ارزن ، پنبه ، چغندر قند ، تنباکو ، ذرت ، کنجد ، منداب ، زیره سبز ، زعفران ، حبوبات و نیز محصولات مرغوب درختی مانند انگور ، انار ، انجیر ، زردآلو ، آلو ، توت ، پسته و ... می باشد. رویهمرفته تولید محصولات مذکور به حدی است که همه ساله به نقاط دیگر استان خراسان ارسال می شود و مخصوصا پسته و زعفران به خارج از کشور هم صادر می شود.

دامداری در خواف

  به علت وجود مراتع زیاد و داشتن کوه و دشت های وسیع برای پرورش حیوانات مختلف ، دامداری در منطقه خواف رواج کامل دارد و اکثر مردم آن علاوه بر امور زراعی به دامداری و پرورش گوسفند و بز اشتغال دارند که شغل عمده آنها را تشکیل می دهد.

صنایع دستی خواف

  در شهرستان خواف هنر های دستی و مشاغل سنتی بسیاری رواج دارند. اگر چه این مشاغل از رواج قابل قبولی برخوردار نیستند لیکن می توان با گردش در شهر و در بازارهای آن مراکزی را یافت که هنوز بر اساس الگوهای سنتی به کار مشغول اند. از این مشاغل می توان قالی بافی ، فرت بافی (تون بافی) ، آهنگری ، نخ تابی ، خراطی ، مس گری ، نجاری و ساخت سازهای سنتی یاد کرد.

1- قالی و قالیچه

صنعت قاليچه بافي در خواف بطور عام سابقه طولاني و تاريخي دارد . چون شغل عمده مردم خواف دامداری است لذا به واسطه وجود مواد اولیه بافندگی مانند پشم و نخ وسایل و فرش های پشمینه زیاد بافته می شود که مهمترین آنها قالیچه است که مرغوبیت جنس آن در ایران اشتهار کامل دارد و توانسته است يكي از صادر كنندگان فرش در استان خراسان محسوب شود كه حتي كشورهاي خارجي نظير آلمان، فرانسه، ایتالیا، چین و ساير ممالك صادر مي گردد و تقريباً با همين نام شهرت جهاني پيدا كرده است.

2- کرباس بافی

یکی دیگر از هنر های دستی مردم خواف که سابقه تاریخی چند هزار ساله دارد کرباس بافی است که به منظور خودکفایی و تهیه لباس های محلی رواج کامل داشته است. مرغوبترين كرباس در نشتيفان و شهر خواف بافته مي شده است اين صنعت دستي كه متجاوز از هزار سال قبل تعريف آن شده تا همين اواخر در منطقه خواف ادامه داشته و هنوز هم تمام يا اغلب كارندگان در قيد حياتند ولي به شغل قاليچه با في كه درآمد بيشتري دارد پرداخته اند.

3- گليم بافي:

در خواف به آن پلاس گفته مي شود يكي از صنايع دستي مردم خواف محسوب مي شود كه مدتي است گليم بافي رونق خود را از دست داده است .

4- نمد مالي

در خواف سابقه زيادي دارد كه در اصل نوعي پارچه ضخيم و يا فرش است كه از پشم تهيه مي شود واز نفوذ رطوبت و سرما جلوگيري ميكند ودر انواع مختلف براي مصرف متفاوت و نقشهای متنوع آماده مي شود كه اكنون در سنگان تولید می شود.

موسیقی مقامی خواف

شهرستان خواف دارای پیشینه غنی در هنر موسیقی است. موسیقی این منطقه بر اساس مقام های سماعی و در طول زمان شکل گرفته است. این شهرستان استادان بی نظیری را در زمینه موسیقی مقامی به هنر ایران زمین معرفی نموده است.