ذکر جمیل سعدی در گذشته و حال
پس از انتشار آثار سعدی در سده هفتم، تاكنون هیچ زمانی را در تاریخ ادبیات ایران نمی‌توان سراغ گرفت كه سعدی حضور قاطع نداشته باشد و آن دوره از آثار سعدی بی‌بهره مانده باشد.
گستردگی و تنوع آثار‌سعدی و چیره‌دستی مسلم‌او در میدان‌های گونه‌گون سخن، نام او را به عنوان سخنوری توانا و اندیشه‌ورز در سراسر دنیا گسترانیده، سلیقه‌های مختلف را به سوی خود دركشیده و بسیاری را به پیروی واداشته است.
در میان شاعران و نویسندگان نامی ایران، او تنها كسی است كه در هر دو عرصه شعر و نثر، با توانمندی شگفت‌آور خویش، آثاری بی‌همانند آفریده است، به‌گونه‌ای كه شعر او به شیوایی نثر و نثر او به زیبایی شعر در بالاترین جایگاه هنری قرار گرفته است.
حضور همیشگی سعدی در میان مردم و آمیزش او با گروه‌های مختلف اجتماع، به گونه‌ای روشن، سخن او را عمومی كرده است. از همین رو می‌توان او را‌سخنگوی صادق مردم دانست.
بداهت این حضور بی‌وقفه، تنها در محدوده جغرافیایی زبان پارسی نمانده است؛ بلكه در هر جای دیگری كه سخن سعدی امكان حضور یافته، نام صاحب خود را به بلندی بركشیده است. به قول امرسون، شاعر، نویسنده و اندیشمند آمریكایی:
- «سعدی به زبان همه‌ملل و اقوام عالم سخن می‌گوید و گفته‌های او مانند هومر، شكسپیر، سروانتس و مونتنی، همیشه تازگی دارد. »
اگر بخواهیم سعدی را با برخی دیگر از قله‌های بلند شعر فارسی بسنجیم، همواره سعدی را بیشتر از دیگران در میان‌ِ مردم خواهیم‌دید. مثلاً هنگامی كه سعدی و مولوی را از دیدگاه پیوند و ارتباط آنها با مردم جامعه مقایسه كنیم،می‌بینیم كه مولوی، پروازی خیلی بلند دارد و در ارتفاع بسیار بالایی رو به مقصد در پرواز است؛ آن‌قدر بالا كه بیشتر اوقات از دسترس مردم‌و حتی از دیدرس آنها هم خارج است، اما سعدی از روی‌ِ‌زمین، مستقیم به سوی هدف حركت می‌كند. از همین رو در دسترس مردم است و مردم می‌توانند به سادگی با او همراه شوند. دامن‌ِ او را بگیرند و به مقصد برسند. یا وقتی سعدی را با حافظ می‌سنجیم، می‌بینیم كه حافظ هم به گستردگی در میان طبقه‌های جامعه نفوذ پیدا كرده و جاری شده، اما حافظ، مثل یك پدر مقدس و قابل‌احترام است كه باید او را دوست داشت، به او مهر ورزید و او را بزرگ داشت. اما اگر حافظ در ذهن‌ِ مردم مثل‌ِ یك پدر‌ِ باشكوه است، سعدی مثل یك دوست صمیمی است كه بسیاری اوقات با‌او شوخی هم می‌كنند.این‌همه حكایت‌هایی كه به نام سعدی، دختر سعدی، زن‌ِ سعدی و حاضرجوابی‌های سعدی ساخته شده، گواه‌ِ همین پیوند‌ِ نزدیك است.
سادگی‌ِ بیان از ویژگی‌های شعر غنایی است، حتی سخنوران دیرآشنایی چون خاقانی، در غزل، زبان و بیانی ساده دارند. اما سادگی شعر سعدی گونه‌ای دیگر است. آنگونه كه صفت‌ِ سهل‌ِ ممتنع، نامدارتر از همه به سخن‌ِ سعدی اختصاص یافته است.
آوازه‌سعدی در همان زمانه پرآشوب و خونبار‌مغول، به شایستگی گسترش یافت و بخش‌هایی از آثار او به دست بسیاری از اهل ادب و معرفت افتاد. نشانه‌های این آواز گسترده و «ذكر جمیل» را هم در سخن خود سعدی به روشنی می‌توانیم ببینیم و هم در آثار برخی از معاصران او:
«ذكر جمیل سعدی كه در افواه عوام افتاده و‌صیت سخنش كه در بسیط زمین منتشر گشته و قصب‌الجیب حدیثش كه همچون شكر می‌خورند و رقعه منشاتش كه چون كاغذ زر می‌برند ...»
سعدی، در بسیاری از سروده‌های خود نیز به این شهرت عالمگیر خود اشاره كرده است ، از آن جمله است:
هفت كشور نمی‌كنند امروز بی‌مقالات سعدی انجمنی
یا:| سعدیا خوشتر از حدیث تو نیست |
| تحفه روزگار اهل شناخت |
| آفرین بر زبان شیرینت |
| كاین همه شور در جهان انداخت |
اکنون به برخی از نظرات صاحب نظران معاصر درباره ای توجه کنید :
سعدی در کلام دکتر حسین رزمجو
دکتر حسین رزمجو، یکی از ادیبان کشور درباره سعدی چنین می‌گوید:«شیخ اَجل سعدی، در هنر نویسندگی و شاعری روشنتر از آن است که احتیاج به شرح و تفصیل بسیار باشد. او از جمله معدود شخصیتهای ادبی است که نه تنها در قلمرو زبان فارسی از شهرتی کم نظیر برخوردار است؛ چنانکه خاص و عام او را میشناسند، بلکه در خارج از ایران در عرصه ادبیات جهان چهرهای شناخته و آشناست. این شهرتِ عالمگیر، در واقع مصداقی است بر این سخن او که فرموده است:| زمین به تیغ بلاغت گرفتی ای سعدی |
| سپاس دار که جز فیض آسمانی نیست |
| بدین صفت که در آفاق شعر تو رفت |
| نرفت دجله که آبش بدین روانی نیست |
آثار باقی مانده از سعدی، بهترین گواه بر این واقعیت است که او نه تنها شاعر و نویسندهای است توانا و کم نظیر، بلکه فرزانهای است خردمند که در علوم دینی و اخلاقی و حکمت عملی و عرفان و سیاست و شناخت اجتماع، صاحب نظر است».
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر