عوارض دیابت

دیابت بسیاری از اعضاء بدن را مبتلا می کند و عوارضی ایجاد می کند که می تواند جدی و غیر قابل برگشت باشد. هنگامی که قند خون به شدت کنترل نمی شود، اعضاء بدن متحمل آسیب جدی می شوند.


مترجم دکتر نگار اصغربیک



عوارض دیابت


اطلاعات برای بیماران



دیابت بسیاری از اعضاء بدن را مبتلا می کند و عوارضی ایجاد می کند که می تواند جدی و غیر قابل برگشت باشد. هنگامی که قند خون به شدت کنترل نمی شود، اعضاء بدن متحمل آسیب جدی می شوند. البته با کنترل دقیق قندخون (گلوکز)، افراد مبتلا به دیابت می توانند خطر این گونه عوارض را کاهش دهند. کنترل ضعیف قندخون با آسیب رساندن به قوه بینایی، قلب، سرخ رگ ها، کلیه ها و پایانه های عصبی می تواند مشکلات مادام العمری را برای بیمار ایجاد کند. نتیجه کنترل ضعیف قندخون در درازمدت شامل نابینایی، زخم های پا یا قطع عضو، حمله قلبی، سکته، آنژین، بالا رفتن فشارخون، نارسایی کلیوی نیازمند به دیالیز روزانه، نوروپاتی (که می تواند منجر به از دست دادن حس در بازوها و پاها شود) و ناتوانی جنسی هستند. دانستن بهترین محدوده قند خون می تواند به فرد مبتلا به دیابت کمک کند تا در سراسر روز قندخون خود را به شدت کنترل کند. ثبت سطوح قندخون نشان خواهد داد که آیا رژیم غذایی، داروهای خوراکی یا انسولین قندخون را به خوبی تحت کنترل درآورده اند یا نه. بیماران دیابتی می توانند با انجام آزمایش سالانه چشم و آزمون های خونی به منظور اندازه گیری سطوح کلسترول از وضعیت سلامت خود اطمینان حاصل کنند. آزمایشات دوره ای خون به منظور اندازه گیری هموگلوبین A1c نیز اهمیت دارد. هنگام بالا بودن قندخون، در هموگلوبین که اکسیژن را در خون حمل می کند تغییراتی رخ می دهد. بیماران مبتلا به دیابت باید به طور منظم فشارخون خود را کنترل کرده و به منظور یافتن هرگونه بریدگی، تورم یا قرمزی هر روز پاهای خود را آزمایش کنند.


سطح گلوکز خون باید تحت کنترل باشد


از سال 1983 تا 1993 موسسه ملی دیابت و بیماری های گوارشی و کلیوی بررسی‌اي را انجام داد که آزمایش «کنترل دیابت و عوارض آن» نام داشت. این بررسی به منظور شناسایی اثرات کنترل شدید گلوکز (Intensive control) بر عوارض دیابت طراحی شد. نتایج این بررسی شگفت انگیز بودند. در مقایسه با افرادی که درمان استاندارد را دریافت می کردند، شانس بروز بیماری های چشمی، کلیوی و عصبی در بیمارانی که سطوح قندخونشان به شدت کنترل می شد به میزان قابل توجهی پایین تر بود. نتایج این بررسی نشان داد که کنترل شدید قندخون در اجتناب از آسیب غیرقابل برگشتی که به مروز زمان به این اعضاء وارد می شود حیاتی است.


بیشتر عوارض ناشی از این بیماری سال ها پس از ابتلا به دیابت ایجاد می شوند. البته هرچه سطوح گلوکز خون شدیدتر کنترل شود، احتمال بروز یا بدتر شدن این عوارض کمتر است. به مرور زمان، سطوح بالای قندخون سبب تضعیف گردش خون و آسیب رساندن به بیشتر اعضاء مهم بدن می شود.


از دست دادن بینایی: دیابت علت شماره یک بروز نابینایی در بالغین آمریکایی است. تغییر در عروق خونی بسیار کوچک چشم در نهایت منجر به بروز رتینوپاتی (آسیب شبکیه) در تقریباً تمام دیابتی های وابسته به انسولین (تیپ 1) و اکثریت بیماران مبتلا به دیابت تیپ 2 می شود. این بدان معناست که آزمایش سالانه چشم به منظور شناسایی تغییرات اولیه در چشم حیاتی است. مشابه تغییراتی که در عروق خونی چشم رخ می دهد در عروقی که به قلب می روند نیز تغییراتی ایجاد می شود.


بیماری های قلبی و عروق خونی: دیابت خطر بیماری عروق کرونر را به میزان زیادی افزایش می دهد. علت مرگ در بیش از 80 درصد افراد دیابتی اختلال قلبی یا عروق قلبی است. احتمال بروز تصلب شرائین، بیماری عروق کرونر، فشارخون بالا (هایپرتانسیون)، افزایش سطوح کلسترول خون، حمله قلبی و سکته در بیمار دیابتی بیشتر است.


نارسایی کلیوی: دیابت دیرپا می تواند به عروق خونی کوچک کلیه که برای فیلتر کردن مواد زاید ضروری هستند آسیب وارد کند. این امر سبب نارسایی برگشت ناپذیر کلیه می شود که به آرامی و در عرض چند سال رخ می دهد. به محض پیدایش علایم آسیب کلیوی مانند فشارخون بالا یا تورم پاها و دست ها، کلیه ها به شدت آسیب دیده اند.


آسیب عصبی: نوروپاتی نوعی آسیب عصبی است که احتمالاً در اثر بالا بودن غلظت گلوکز در عروق کوچک تغذیه کننده خون پایانه های عصبی ایجاد می شود. نوروپاتی می تواند منجر به ضعف دست و پا و مورمور شدن آن ها، سوزش یا احساس کرخی در پا و حتی انگشتان و بازوها شود. نوروپاتی می تواند به مشکلاتی در هضم غذا، تهوع، استفراغ، اسهال یا یبوست بینجامد. مشکلات بلع و رفلاکس اسید نیز ممکن است رخ دهد.


از بین رفتن سلامت پوست: در دیابتی ها، گردش ضعیف خون به پوست می تواند منجر به زخم و عفونت شود. زخم ها به کندی بهبود می یابند. زخم ها و عفونت های پا ممکن است هرگز التیام نیابند و منجر به لزوم قطع عضو شوند.


نقص عملکرد جنسی: به دلیل بروز مشکلاتی در گردش خون و آسیب عصبی، تا 50% مردان مبتلا به دیابت دچار ناتوانی جنسی می شوند.


سایر عوارض: حساسیت به عفونت (به خصوص پوست و دستگاه ادراری) و بیماری های دیگر (مانند سندرم کارپال تونل) در بیماران مبتلا به دیابت افزایش می یابد.


برنامه درمانی خود را رعایت کنید: اگر به دیابت مبتلا هستید، از دستورات پزشکتان پیروی کنید. برای دستیابی به کنترل شدید، کنترل سطوح گلوکز چندین بار در روز و توسط خود فرد توصیه می شود. قندخون و سطوح A1c خود را کنترل کنید تا متوجه شوید که آیا به سطوحی که مد نظر پزشکتان است رسیده اید یا نه. به خاطر داشته باشید که بسیاری از عوارض دیابت به مرور زمان رخ می دهند. این عوارض جدی هستند و باید فوراً درمان شوند. حتی اگر قندخون شما به خوبی کنترل نمی شود، قندخون را نزدیک به سطح طبیعی که خطر بروز عوارض را کاهش می دهد نزدیک کنید. یک برنامه رژیم غذایی و ورزشی به بهبود وضعیت کنترل قندخون کمک خواهد کرد.