شپش سر

مترجم دكتر نگار اصغربيك

شپش سر



· شپش سر چيست؟


· ميزان شيوع شپش سر چه اندازه است؟


· چه كسي در خطر ابتلا به شپش سر قرار دارد؟


· كودك چگونه به شپش سر مبتلا مي شود؟


· شپش سر شبيه چيست؟


· شپش هاي سر معمولاً بيش از همه كجا يافت مي شوند؟


· علايم و نشانه هاي ابتلا به شپش سر چيست؟


· شپش سر چگونه تشخيص داده مي شود؟


· شپش سر (پديكلوزيس) چگونه درمان مي شود؟


· كودك من به شپش سر مبتلا شده است. اما من به اين عارضه مبتلا نيستم، آيا من هم بايد به منظور جلوگيري از ابتلا به اين عارضه درمان شوم؟


· آيا حيوانات خانگي بايد براي شپش سر درمان شوند؟


· كودك من كمتر از 2 سال سن دارد و به شپش سر مبتلا است. آيا مي توانم او را با داروهاي نسخه اي يا بدون نسخه (OTC) درمان كنم؟


· چه داروهاي بدون نسخه اي (OTC) براي درمان شپش سر در دسترس است؟


· چه داروهاي نسخه اي براي درمان شپش سر به كار مي رود؟


· كدام داروي درمان كننده شپش سر براي من بهترين است؟


· قوانين مربوط به داروهاي درمان كننده شپش سر چه هستند؟


· آيا براي درمان شپش سر بزرگسالان بايد اسپري هاي خانگي به كار روند؟


· آيا اسپري كنترل آفت بايد در منزل وجود داشته باشد؟


· شپش سر در يك نگاه


شپش سر چيست؟


شپش سر انگل هايي هستند كه روي سر انسان ها يافت مي شوند. عفونت با شپش سر پديكلوزيس (pediculosis) ناميده مي شود.


(شپش سر، pediculus humans capatis از شپشي كه عفونت هاي بدن و موهاي ناحيه شرم گاهي را ايجاد مي كند متفاوت است.)


ميزان شيوع شپش سر چه اندازه است؟


عفونت شپش سر بسيار شايع است. تخمين زده مي شود كه يك نفر از هر 10 كودك دبستاني در مقاطعي از زندگي به شپش سر مبتلا مي شود. در يك بررسي، هزينه سالانه عفونت هاي شپش سر در ايالات متحده نزديك به يك ميليارد دلار تخمين زده شد.


چه كسي در خطر ابتلا به شپش سر قرار دارد؟


هر فردي كه در تماس نزديك با فرد مبتلا به شپش سر يا حتي در تماس با لباس يا ديگر وسايل آلوده اوست، در معرض خطر ابتلا به شپش سر قرار دارد. كودكان پيش دبستاني و دبستاني (3 تا 10 ساله) و خانواده هاي آن ها اغلب مبتلا مي شوند. دختران بيش از پسران و زنان بيش از مردان به اين عارضه مبتلا مي شوند. مردمان با نژاد آفريقايي-آمريكايي به ندرت به شپش سر مبتلا مي شوند.


كودك چگونه به شپش سر مبتلا مي شود؟


كودك به روش هاي متعددي به شپش سر مبتلا مي شود:


· تماس با فردي كه از قبل اين عارضه را دارد. تماس فردي در طي بازي كردن، در فعاليت هاي مدرسه يا ورزشي و در مدرسه، خانه يا كمپ ها شايع است،


· پوشيدن لباس هاي آلوده به شپش سر مانند كلاه، روسري، كت، لباس هاي ورزشي يا كش هاي مو،


· كاربرد شانه، برس يا حوله هاي آلوده، يا


· خوابيدن روي تخت، كاناپه، بالش، فرش يا حيوانات پارچه اي كه اخيراً در تماس با فرد مبتلا به شپش بوده اند.


شپش سر شبيه چيست؟


سه نوع شپش سر وجود دارد كه nit، nymph و شپش بزرگسالان ناميده مي شود.


Nit: نيت ها تخم هاي شپش هستند. مشاهده اين انگل ها مشكل است و اغلب با شوره يا ذرات اسپري مو اشتباه گرفته مي شوند. نيت ها اغلب محكم به بدنه مو مي چسبند. آن ها تخم مرغي شكل بوده و معمولاً زرد تا سفيد هستند. از تخم بيرون آمدن نيت ها تقريباً يك هفته طول مي كشد.


Nymph: نيت ها به شكل بچه شپشي به نام نمف از تخم بيرون مي آيند. اين انگل ها شبيه شپش سر بالغ اما كوچكتر هستند. نمف ها حدود هفت روز پس از بيرون آمدن از تخم به انگل هاي بالغ تبديل مي شوند. براي زنده ماندن نمف بايد از خون تغذيه كند.


بالغ: شپش بالغ حدوداً به اندازه يك تخم كنجد است، شش پا دارد و رنگ آن قهوه اي مايل به زرد تا سفيد مايل به خاكستري است. در افراد با موهاي تيره، شپش هاي بالغ تيره تر هستند. انگل هاي ماده نيت ها را تخم گذاري مي كنند و معمولاً از نرها بزرگ تر هستند. شپش بالغ مي تواند تا 30 روز روي سر يك فرد زندگي كند. براي زنده ماندن، شپش بالغ نياز به تغذيه از خون دارد. در صورتي كه شپش از روي سر فرد پايين بيفتد ظرف دو روز مي ميرد.


شپش هاي سر معمولاً بيش از همه كجا يافت مي شوند؟


شپش سر اغلب روي پوست سر پشت گوش ها و نزديك به دور گردن در پشت گردن قرار مي گيرند. شپش سر با پنجه هاي شبيه قلاب كه در انتهاي هر شش پاي آن ها يافت مي شود روي سر مي مانند. شپش سر به ندرت روي بدن، مژه ها يا ابروها يافت مي شود.


علايم و نشانه هاي ابتلا به شپش سر چيست؟


علايم و نشانه ها عبارتند از:


· احساس قلقلك در اثر حركت چيزي بر روي سر،


· خارش (كه با واكنش آلرژيك به گزش ها ايجاد مي شود)،


· زخم شدن سر (در اثر خاراندن ايجاد مي شود)،


· زخم هاي روي سر ممكن است گاهي اوقات عفوني شوند و


· تحريك پذيري (يك عارضه بسيار غيراختصاصي).


شپش سر چگونه تشخيص داده مي شود؟


شپش سر با نگاه كردن دقيق به تار مو و پوست سر براي مشاهده نيت ها، نمف ها يا انگل هاي بالغ تشخيص داده مي شود. يافتن مكان نمف يا انگل بالغ مشكل است زيرا معمولاً فقط تعداد كمي از آن ها وجود دارد و مي توانند به سرعت از مقابل ديدگان فرار كنند. البته حضور نيت ها نزديك به پوست سر تاييد مي كند كه فرد به اين عارضه مبتلا است. اگر نيت ها فضايي بيش از 4/1 اينچ از پوست سر را اشغال كرده باشند، عارضه احتمالاً كهنه شده است. اگر مطمئن نيستيد كه فردي به شوره سر مبتلا است يا خير، پرستار مدرسه يا پزشك خانواده بايد تشخيص قطعي را انجام دهد. نيت هاي شوره سر به آساني با يك ميكروسكوپ قابل رويت هستند.


شپش سر (پديكوليس) چگونه درمان مي شود؟


براي حذف موثر شپش سر، فرد مبتلا، اعضاي خانواده او كه مبتلا شده اند همگي بايد درمان شوند و خانه نيز تحت مراقبت قرار گيرد.


درمان فرد و اعضاء خانواده مبتلا:


براي درمان افراد مبتلا و خانواده هاي آن ها داروهاي بدون نسخه (OTC) و نسخه اي به كار مي روند. گام هاي درماني زير را دنبال كنيد:


1. تمام البسه را خارج كنيد.


2. داروي ضد شپش كه پديكوليسايد ناميده مي شود را بر طبق دستورالعمل روي آن استعمال كنيد. اگر موي كودك شما بلند است، ممكن است نياز به يك قوطي ديگر باشد. هشدار: پيش از كاربرد داروي ضد شپش از كرم شستشو يا تركيب شامپو/نرم كننده استفاده نكنيد. تا يك يا دو روز بعد از درمان از شستن دوباره موها خودداري كنيد.


3. فرد مبتلا بايد پس از درمان لباس تميز بپوشد.


4. اگر هشت تا 12 ساعت پس از درمان هنوز تعدادي شپش زنده روي سر يافت شد اما سرعت حركت آن ها كندتر از قبل بود، درمان را از سر نگيريد. شپش هاي مرده و زنده باقي مانده را از روي سر شانه كنيد. گاهي اوقات مدت طولاني تري طول مي كشد تا دارو شپش را از بين ببرد.


5. اگر هشت تا 12 ساعت پس از درمان هيچ شپش مرده اي يافت نشد و شپش ها به اندازه قبل فعال بودند، ممكن است دارو اثر نكرده باشد. به پزشك خود مراجعه كنيد تا داروي ديگري برايتان تجويز كند و دستورالعمل هاي درماني را رعايت كنيد.


6. شانه هاي مخصوص نيت (تخم شپش سر) كه اغلب در بسته بندي داروي ضد شپش يافت مي شوند بايد براي برداشتن نيت ها و شپش از بدنه مو به كار روند. بسياري از شانه هاي مخصوص كك كه براي گربه ها و سگ ها طراحي شده اند نيز موثر هستند.


7. پس از درمان ابتدايي شانه را كنترل كرده و نيت ها و شپش ها را هر دو تا سه روز در ميان از روي سر برداريد.


8. هفت تا 10 روز درمان را تكرار كنيد.


9. به مدت دو تا سه هفته تمام افراد درمان شده را كنترل كنيد تا مطمئن شويد تمام شپش ها و نيت ها از بين رفته اند.


اقداماتي كه بايد براي منزل انجام شود:


عاري كردن منزل از وجود شپش ها كاري پرزحمت اما مهم است. اقدامات زير را انجام دهيد:


1. تمام البسه قابل شستشو و ملحفه هاي تختخواب كه در طي دو روز پيش از درمان در تماس با فرد مبتلا بوده اند بايد با ماشين لباسشويي شسته شود (تا شپش ها و نيت ها كشته شوند). براي شستن لباس ها از دور آب گرم استفاده شوند (130 درجه فارنهايت، 55 درجه سيلسيوس). حداقل به مدت 20 دقيقه از خشك كن ماشين لباس شويي با چرخه داغ استفاده كنيد.


2. لباس هاي تميز كه قابل شستشو نيستند (كت، كلاه، روسري و غيره) را خشك يا در جايي انبار كنيد يا در يك كيسه پلاستيكي گذاشته و به مدت دو هفته مهر و موم كنيد.


3. شانه ها و برس ها را به مدت يك ساعت در الكل، ليزول غوطه ور كنيد يا با صابون و آب داغ (130 درجه فارنهايت، 55 درجه سيلسيوس) بشوييد.


4. كف اطاق و مبلمان و اثاثيه را وكيوم كنيد. از اسپري هاي ضد عفوني كننده فراّر استفاده نكنيد (زيرا در صورت استنشاق شدن مي توانند سمي باشند).


كودك من به شپش سر مبتلا شده است. اما من به اين عارضه مبتلا نيستم، آيا من هم بايد به منظور جلوگيري از ابتلا به اين عارضه درمان شوم؟


خير. اگرچه امكان ابتلا هر فردي كه با يك فرد مبتلا زندگي مي كند وجود دارد اما شما نياز به درمان نداريد. هر دو تا سه روز تماس هاي خانوادگي خود را كنترل كنيد. در صورت مشاهده شپش يا نيت درمان را آغاز كنيد.


آيا حيوانات خانگي بايد براي شپش سر درمان شوند؟


خير. شپش سر روي بدن حيوانات خانگي زندگي نمي كند.


كودك من كمتر از 2 سال سن دارد و به شپش سر مبتلا است. آيا مي توانم او را با داروهاي نسخه اي يا بدون نسخه (OTC) درمان كنم؟


خير. براي كودكان زير 2 سال، نيت ها، نمف ها (شپش نابالغ) و شپش بالغ را با دست برداريد و به پزشك خود مراجعه كنيد.


چه داروهاي بدون نسخه اي (OTC) براي درمان شپش سر در دسترس است؟


در داروخانه داروهاي ضد شپش بسياري در دسترس هستند. هر فرآورده OTC معمولاً حاوي يكي از اجزاء فعال زير است:


1. پيرترين ها (اغلب با پيپرونيل بوتوكسايد در فرآورده هايي با نام تجاري تركيب مي شوند). پيرترين ها عصاره هاي طبيعي گل داوودي هستند. اگرچه بي خطر و موثراند اما فقط شپش هاي در حال خزيدن را از بين مي برند نه نيت هاي تخم گذاري نكرده را. به منظور كشتن هر شپش جديد تخم گذاري كرده هفت تا 10 روز درمان ثانويه توصيه مي شود. شكست درمان شايع است.


2. پرمترين ها (NIX): پرمترين ها مشابه پيرترين هاي طبيعي هستند. پرمترين ها بي خطر و موثر هستند و ممكن است تا چند روز پس از درمان كشتن تخم هاي جديد را ادامه دهند. ممكن است به منظور كشتن هر شپش جديد تخم گذاري كرده به هفت تا 10 روز درمان ثانويه نياز باشد. شكست درمان شايع است.


چه داروهاي نسخه اي براي درمان شپش سر به كار مي رود؟


شامپو ليندان (Kwell نيز ناميده مي شود) يك داروي نسخه اي و يكي از شايع ترين درمان ها براي شپش سر است. اين دارو هنگامي كه طبق دستورالعمل به كار مي رود احتمالاً بي خطر است. مصرف بيش از حد، سوء مصرف يا بلع تصادفي ليندان مي تواند براي مغز و سيستم عصبي سمي باشد و به اين دليل تنها يك بار استعمال توصيه مي شود.


در مورد روش هاي غير دارويي


ثابت نشده است كه درمان انسدادي، شانه كردن نيت و كوتاه كردن مو در ريشه كن كردن كامل شپش سر موثر است.


درمان هاي خانگي كه براي درمان اين عارضه به كار مي روند شامل سركه، مايونز، نفت، ژله، روغن زيتون، الكل و قرارگرفتن در آب به مدت طولاني هستند. تمام اين روش ها در ريشه كن كردن عارضه شكست خورده اند زيرا اين درمان ها تمام تخم ها يا شپش ها را نمي كشند. عقيده بر اين است كه علت اين امر شيوه اختصاصي «تنفس» انگل است.


هرگز ثابت نشده كه كوتاه كردن موي سر موثر است اما از از آن جايي كه شپش براي تخم گذاري به بدنه مو نياز دارد، اين كار از تكثير شپش ها جلوگيري مي كند. براي بسياري از كودكان اين روش هميشه گزينه مطلوبي نيست.


كدام داروي درمان كننده شپش سر براي من بهترين است؟


اگر مطمئن نيستيد لطفاً با داروساز يا پزشك خود مشورت كنيد.


قوانين مربوط به داروهاي درمان كننده شپش سر چه هستند؟


هنگام كاربرد داروي ضد شپش سر، مانند هر داروي ديگر همواره از دستورالعمل هاي مصرف دارو پيروي كنيد.


هنگام درمان شپش سر،


1. از داروي ضد شپش به مقدار زياد استفاده نكنيد،


2. فرد مبتلا را بيش از دو بار با يك داروي مشابه درمان نكنيد (اگر به نظر مي رسد دارو موثر نيست با پزشك خود مشورت كنيد)، و


3. داروهاي ضد شپش سر را با يكديگر مخلوط نكنيد.


آيا براي درمان شپش سر بزرگسالان بايد اسپري هاي خانگي به كار روند؟


خير. اسپري كردن خانه توصيه نمي شود. اسپري هاي ضدعفوني كننده حاوي مواد فرّار و اسپري هاي اتاق در صورت استنشاق ممكن است سمي باشند.


آيا اسپري كنترل آفت بايد در منزل وجود داشته باشد؟


خير. وكيوم كردن كف اتاق و مبلمان براي مراقبت از منزل كافي است.


اين مقاله تا حدودي بر اساس اطلاعات به دست آمده از مراكز كنترل و پيشگيري از بيماري ها (CDC) و آكادمي متخصصين اطفال آمريكا (AAP) نگارش شده است.


شپش سر در يك نگاه


· شپش هاي سر انگل هاي حشره اي هستند كه روي سر انسان ها يافت مي شوند. واژه lice جمع واژه louse به معناي شپش است.


· شپش هاي سر در اثر تماس فردي يا استفاده مشترك از شانه، برس، كلاه و ديگر البسه گسترش مي يابد.


· شپش سر يك مشكل شايع در كودكان پيش دبستاني و دبستاني است.


· شپش سر احساس غلغلك در اثر حركت چيزي روي مو، خارش و زخم سر ايجاد مي كند.


· افراد مبتلا و اعضاء خانواده مبتلا بايد درمان و تمام خانه كنترل شود.


· به خاطر داشته باشيد: يك شپش سر + يك شپش سر = دو شپش سر = شروع يك عفونت شپشي سر.


· كودكان كوچك پيش از شروع داروها بايد به وسيله پزشك ارزيابي شوند.