ایران شناسی و ایران گردی

فصل ۷

استان سیستان و بلوچستان

جغرافیای استان

استان سیستان و بلوچستان با وسعتی حدود 500/187 کیلومتر مربع، 4/11 درصد از مساحت کل کشور را تشکیل داده و از پهناورترین استان‌های کشور می‌باشد، که با قرار گرفتن در بین 25 درجه و 3 دقیقه تا 31 درجه و 27 دقیقه عرض شمالی از خط استوا و 58 درجه و 50 دقیقه تا 63 درجه و 21 دقیقه طول شرقی از نصف‌النهار گرینویچ، از نظر جمعیتی از کم تراکم‌ترین استان‌های کشور است. این استان از شمال به خراسان و کشور افغانستان، از شرق به کشورهای پاکستان و افغانستان، از جنوب به دریای عمان و از مغرب به استان‌های کرمان و هرمزگان محدود می‌شود.


شمال استان شمال استان، نگینی است برآمده از آبرفت‌های رودخانه هیرمند، که بزرگ‌ترین دریاچه آب شیرین جهان را در خویش جای داده است. کوه خواجه تنها پشته بلندی می‌باشد که در منطقه مسطح سیستان خود نمایی نموده و نزد اهالی از قداستی خاص برخوردار است. دشت سیستان که در گروه اقلیم بیابانی میانه قرار دارد، بارشی کمتر از 65 میلی متر را در سال دریافت می‌کند و میزان تبخیر در آن به بیش از 5000 میلی متر می‌رسد. این شرایط در مجموع باعث خشکی فیزیکی شدید محیط بوده و در سالهایی که میزان ورودی آب رودخانه هیرمند کاهش می‌یابد، خشکسالی‌های مخرب توسعه پیدا می‌کند. شریان حیاتی منطقه یعنی هیرمند نوسانات سالیانه قابل ملاحظه‌ای را نشان می‌دهد. وزش بادهای 120 روزه که از اواخر بهار تا پایان تابستان می‌وزد در تشدید نیاز و خشکی محیط موثر است.

جنوب استان

جنوب استان نیز صدفی است که وسعت متنوع اش را با دریای عمان گره زده است. این وادی دارای طبیعتی کوهستانی می‌باشد. مناطق جنوبی استان با توجه به مجاورت با دریای عمان و بهره گیری از بادهای موسمی اقلیم متفاوتی دارند. بالا بودن میانگین دما و پایین بودن نوسانات آن از مشخصه‌های اساسی اقلیم منطقه است. با توجه به پایین بودن بارش و عدم وجود منابع برفی کوهستانی اکثر جریانات رودخانه ای، موقتی و فصلی بوده و در بخش وسیعی از استان منابع محدود آب‌های زیر زمینی تنها امکانات تأمین آب بشمار می‌آیند. وجود مخروط آتشفشانی تفتان با 3941 متر ارتفاع در شمال بلوچستان مرکزی، شرایط اقلیمی متنوع و جالبی را فراهم آورده است (1). با توجه به دوره آماری 1375- 1359 میانگین بارش سالیانه استان 8/139 میلی متر و میانگین دمای سالیانه 6/22 درجه سانتی گراد، می‌باشد (2). از لحاظ تقسیمات کشوری استان دارای 8 شهرستان، 32 بخش، 30 شهر، 94 دهستان و حدود 6300 آبادی می‌باشد.

منابع طبیعی

وسعت استان و تنوع آب و هوایی ،موجب بروز تنوع در پوشش گیاهی و غنای منابع طبیعی تجدید شونده گردیده است. حدود 55 درصد از کل مساحت استان معادل 000/250/10 هکتار را مراتع در برگرفته است که 300 هزار هکتار مراتع خوب، 750 هزار هکتار مراتع متوسط و 2/9 میلیون هکتار مراتع فقیر و خیلی فقیر می‌باشد. وجود تالاب هامون و امکان تولید علوفه نی و بونی در سطح 000/150 هکتار با تولید متوسط حداقل 6 تن در هکتار علوفه خشک (در مواقع غیر خشکسالی) از سرمایه‌های مهم منطقه به شمار می‌رود. در استان بیش از 1200 گونه گیاهی که حدود 70 گونه آن دارای ارزش دارویی و صنعتی می‌باشد شناخته شده است. از جمله می‌توان گونه‌های کهور، کنار، بنه، بادام، جش و گز روغن را نام برد. مساحت جنگل‌های استان که عمدتاً نیمه متراکم و کم تراکم هستند قریب به یک میلیون هکتار می‌باشد. همچنین حدود 3/6 میلیون هکتار را بیابان و شنزار در بر گرفته است.

شهرستان‌ها

این استان دارای 8 شهرستان به نام‌های زیر است:

شهرستان زاهدان شهرستان چابهار شهرستان ایرانشهر شهرستان خاش شهرستان نیک‌شهر شهرستان راوان شهرستان سرباز شهرستان زابل

استان فارس

فارس یکی از ۳۰ استان کشور ایران است، به مرکزیت شیراز. نام زبان فارسی برگرفته از نام قدیم این منطقه،پارس، است که به علت حکومت شاهان هخامنشی به کل منطقهٔ ایران اعمال می‌شد.

«فارس» و «فارسی» شکل عربی‌شده «پارس» و «پارسی» هستند. برخی از ایرانیان همواره در تاریخ و ادبیات ایران زمین همان «پارس / پارسی» را بکار برده‌اند و این ویژگی تا امروز همچنان پابرجاست.[نیاز به ذکر منبع]

به گفته لغتنامه دهخدا و دانشنامه بریتانیکا به فارس، "فارسِستان" هم گفته شده.

موقعیت: تقریباً در جنوب کشور

محدوده: از شمال به استان اصفهان، از شرق به استان یزد و کرمان، از جنوب به هرمزگان، از غرب به استان بوشهر و از شمال غربی به استان کهگیلویه و بویراحمد

مساحت: ۱۲۲۴۰۰ کیلومتر مربع

ارتفاع از سطح دریا: ۱۵۴۰ متر

آب و هوا: سه ناحیه آب و هوایی متمایز در استان فارس وجود دارد. نخست ناحیه کوهستانی شمال و شمال غربی با زمستانهای نسبتاً سرد و تابستانهای معتدل. دوم نواحی مرکزی با زمستانهای نسبتاً بارانی و معتدل و تابستان‌های گرم و خشک. ناحیه سوم در جنوب و جنوب شرقی دارای زمستانهای معتدل و تابستانهای بسیار گرم است.

مرکز: شیراز

جمعیت: ۴٬۰۰۰٬۰۰۰ نفر

صنایع و محصولات: غله (گندم و جو)، مرکبات، میوه جات، خرما، چغندر قند و پنبه، صنایع پتروشیمی، پالایشگاه نفت، لاستیک‌سازی، صنایع عظیم الکترونیک، کارخانه قند، صنعت جهانگردی، قلمزنی نقره، قلابدوزی با ابریشم، خاتم کاری و سایر انواع صنایع دستی، گیوه بافی، سفالگری، قالیچه، جاجیم (فرش نفیس بافته از پشم و پنبه)، گلیم (فرش بافته از موی بز)، آبلیمو و عرقیجات تهیه شده در شیراز از بهترین کیفیت برخوردار است. شیراز همچنین به خاطر یک نوشیدنی خاص بنام فالوده شهرت دارد.

تاریخچه: پیش از اسلام دو پادشاه بزرگ ایرانی بنام‌های کورش کبیر و اردشیر بابکان از این ناحیه برخاستند و به ترتیب سلسله‌های بزرگ هخامنشی و ساسانی را پدید آوردند. اسکندر نیز بعدها تعدادی شهر در این استان تأسیس کرد. فارس بین سلسله‌های بسیاری دست به دست شد و آثار باستانی و تاریخی زیادی از آنها بجای ماند که هر کدام به عنوان میراث جهانی ارزشهای خود را دارند و بازگوکننده تاریخ استان، ایران و غرب آسیا هستند. ویرانه‌های بیشاپور، تخت جمشید و فیروزآباد همگی بیانگر این موضوع است.

در بعضی کتب قدیمی به این استان فارسستان نیز اطلاق شده است.

جاذبه‌ها و آثار تاریخی گردشگاه‌ها دروازه قرآن آرامگاه خواجوی کرمانی آرامگاه حافظ باغ ارم آرامگاه سعدی باغ عفیف آباد بنای نارنجستان قوام باغ دلگشا تخت جمشید باغ جهان نما نقش رستم بهشت گمشده نقش رجب آبشار مارگون پاسارگاد خانه زینت الملوک ارگ کریمخان بیشاپور تمب بت برج‌های سنگی آتشکده‌ها کاخ اردشیر بابکان قلعه دختر بازار وکیل حمام وکیل بازارسرای مشیر مسجد جامع اسير مسجد عتیق حرم شاهچراغ حرم علی بن حمزه آرامگاه شاه شجاع مسجد نصیرالملک موزه پارس موزه تاریخ طبیعی باغ هفت تنان (موزه‌ سنگهای تاریخی) کلیسای ارامنه کلیسای شمعون غیور مدرسه خان

شهرستان‌ها


آباده | ارسنجان | استهبان | اقلید | بوانات | جهرم | خرم‌بید | داراب | زرین‌دشت | سپیدان | شیراز | فراشبند | فسا | فیروزآباد | قیر و کارزین | کازرون | لارستان | لامِرد | مرودشت | ممسنی | مهر | نیریز

شهرها


آباده طشک | آباده | اردکان | ارسنجان | اشکنان | اقلید | اهل | اوز | ایج | ایزدخواست | باب‌انار | بالاده | بنارویه | بهمن | بوانات | بیرم | بیضا | جنت‌شهر | جهرم | جویم | حاجی‌آباد | خاوران | خرامه | خشت | خنج | خور | داراب | داریان | رونیز | زاهدشهر | زرقان | سده | سروستان | سعادت‌شهر | سیدان | ششده | شهر پیر | شیراز | صغاد | صفاشهر | علامرودشت | فتح‌آباد | فراشبند | فسا | فیروزآباد | قائمیه | قادرآباد | قطب‌آباد | قیر و کارزین | کازرون | کامفیروز | کره‌ای | کنارتخته | کوار | گراش | گله‌دار | لار | لامرد | لپوئی | مرودشت | مشکان | مصیری | مُهر | میمند | نودان | نورآباد | نیریز | وراوی

آثار دیدنی


آرامگاه سعدی | ارگ کریمخانی | بازار وکیل | باغ ارم | باغ عفیف‌آباد بند امیر | بیشاپور | پاسارگاد | تخت جمشید | حافظیه | کاخ سروستان | کعبه زرتشت | مسجد وکیل | نارنجستان قوام | نقش رجب | نقش رستم |



استان قزوین

استان قزوین از استان‌های شمال غربی ایران است. منطقه قزوین در سال ۱۳۷۵ از استان تهران جدا شد و به همراه تاکستان از استان زنجان تشکیل استان تازه‌ای به نام استان قزوین را داد. مساحت این استان حدود ۱۵۸٬۲۰۰ کیلومتر است و با استان‌های مازندران، گیلان، همدان، زنجان، مرکزی و تهران همسایه است. این استان، بر پایه واپسین تقسیمات کشوری، دارای ۵ شهرستان، ۱۹ بخش، ۲۳ شهر، ۴۴ دهستان و ۱۵۴۷ روستا است. شهرستان‌های قزوین، تاکستان، بوئین زهرا، آبیک و الوند پنج شهرستان موجود در این استانند. این استان از استان‌های لرزه‌خیز ایران است. جمعیت استان قزوین طبق آمار سال ۱۳۸۴ برابر ۱٫۳ میلیون نفر است که از این تعداد ۸۵۰٬۰۰۰ نفر ساکن شهر قزوین هستند.

استان قزوین یکی از مناطق عمده تولید انگور و کشمش در ایران است.

شهرستان‌ها

آبیک | بوئین‌زهرا | تاکستان | قزوین

منابع

· قزوین گردشگاهی برای تمام فصول، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری



استان قم

در جنوب استان تهران، شمال استان اصفهان و جنوب‌غربی استان مرکزی در ایران واقع شده است. مرکز آن شهر قم است.

موقعيت استان قم:

استان قم داراي مساحتي حدود 10743 کيلومتر مربع بر اساس آخرين تقسيمات کشوري در سال 1375، به مرکزيت قم داراي يک شهرستان و يک شهر بنام قم بوده است که پس از آن چهار سکونتگاه بنام جعفريه (گازران سابق) کهک، قنوات (حاجي آباد لکهاي سابق) و دستجرد تبديل به شهر شده اند. در سال 1375 جعفريه داري 5404نفر و کهک 2448 نفر، قنوات 6675 نفر و دستجرد 1094 نفر جمعيت داشته‌اند .

موقعيت شهرستان قم:

وسعت اين شهرستان برابر با وسعت استان قم می‌باشد و داراي 4 بخش، 9 دهستان و 363 آبادي داراي سکنه است. چهار بخش آن عبارت اند از: جعفرآباد، خلجستان، مرکزي و کهک می‌باشد .

اقليم شهرستان:

آب و هواي قم در طبقه بندي اقليمي کشور در زمره آب و هواي نيمه بياباني (جزو اقليم کويري و خشک) محسوب می‌شود چون نزديک به منطقه بياباني مرکز ايران است. تابستانهاي آن گرم و خشک و زمستانهاي آن کم و بيش سرد است اختلاف دماي سالانه نسبتاً زياد و در اغلب اوقات خشکي هوا غلبه دارد. علیرغم آب وهوای خشک ونيمه بيابانی اين استان مناطق خوش آب وهوايی اطراف شهر قم وجود دارد که برخوردار ازآب وهوای سرد کوهستانی بوده ومحل مناسبی برای گذران تعطيلات وايام گرم سال می‌باشد.

مشخصات جمعيتي و اجتماعي شهرستان:

جمعيت شهرستان قم در سال 1375 برابر با 853044 نفر بوده است که 91/16 درصد آن در نقاط شهري ساکن می‌باشد. درقم طوايف (زند،گائينی،شاهسون،لک و...) زندگی می‌کنند.

· نسبت جنسي 105 مرد به ازاي 100 زن

· بعد متوسط خانواده 4/74 نفر می‌باشد که در نقاط شهري 4/79 نفر در نقاط روستائي 4/25 نفر می‌باشد .

· 99/76 درصد جمعيت شهرستان مسلمان و مابقي را پيروان ديگر اديان الهي تشکيل می‌دهند .



استان کردستان

استان کردستان یکی از استان‌های کشور ایران است. این استان در مرز باختری ایران قرار دارد. زبان اکثر مردم این استان کردی است. ترکی آذری نیز در بخش هايی از مناطق قروه و بیجار تکلم می‌شود.

شهرستان‌های استان کردستان

سنندج سقز بانه بیجار مریوان قروه کامیاران دیواندره سروآباد ]

مهم‌ترین کوه‌های استان کردستان

· برانان‌ در خاور

· چهل‌چشمه‌ یا چهل‌چمه به بلندی ۳۱۷۳ متر در باختر دیواندره‌

· قره‌داغ به بلندی ۳۱۲۰ متر در شمال بیجار

· حوله به بلندی ۲۶۶۵ متر در بین گاورود و کامیاران‌

· پسر محمود به بلندی ۲۶۴۲ متر در میان نجف‌آباد بیجار

· گوژه‌ به بلندی ۲۶۶۶ متر در میان دهگلان‌ و سنندج‌

· آبیدر به بلندی ۲۵۵۰ متر در سنندج‌

· پیر به بلندی ۳۲۵۰ متر میان قروه و سنقر کلیایی‌

· شاهو به بلندی ۳۳۲۵ متر که بلندترین کوهستان استان است.

· کوه پنجه‌(علی) در کنار روستای کنگره و حسین‌آباد میان قروه و دهگلان

· کوه پیازه و قلعه برد در شرق روستاهای ننه‌وچور در شهرستان مریوان به بلندی 2953 متر.





استان کرمان

برای مشاهده آخرین اخبار استان می توانید به آدرس www.kerna.ir وارد شوید. برای اینکه بتوانبد هاست و دامنه ثبت نمائید می توانید به آدرس www.kermanhost.com مراجعه نمائید کرمان یکی از استان‌های ایران است. استان کرمان در جنوب شرقی ایران قرار گرفته و پهناورترین استان ایران است.

شهرستان‌ها

بافت | بردسیر | بم | جیرفت | راور | رفسنجان | زرند | سیرجان | شهر بابک | عنبرآباد | کرمان | کهنوج | منوجان

ویژگی‌های طبیعی و اقلیمی

بلندی‌های استان کرمان دنباله رشته کوههای مرکزی ایران است که از چین خوردگی‌های آتش‌فشانی آذربایجان آغاز می‌شود و تا بلوچستان امتداد می‌یابد و دنباله آن را در فلات مرکزی، حوزه‌های پست داخلی و کویر چندین بار قطع می‌کنند. تنوع آب و هوایی استان کرمان به دلیل شرایط خاص اقلیمی در خور توجه است .در نتیجه این شرایط اقلیمی، در واحی شمال، شمال غربی و مرکزی آب و هوا خشک و در جنوب و جنوب شرقی گرم و مرطوب است. بارندگیهای ۳۰-۶۰ میلی‌متری دشت نرماشیر و شهداد و ۲۵۰-۴۰۰ میلی‌متری کوههای ده بکری و جبال بارز، خود گویای مناطق اکولوژیک متفاوت در این استان است. رژیم بارندگی اغلب به صورت باران است و در محدوده آبان ماه تا اردیبهشت ماه قرار دارد و از بادهای غربی و شمال غربی منطقه تغذیه می‌شود که اغلب موسمی و خشک است و به دلیل در برداشتن انبوه خاک و شن رطوبت نسبی هوا را تقلیل می‌دهد.

شهداد که در کویر لوت قرار گرفته از کانونهای فراوردن مرکبات در ایران است.

پسته زارهای رفسنجان، نخلستانهای بم، موزستانهای جیرفت همه از کشتگاه‌های بزرگ ایرانند. مس سرچشمه، مناطق آزاد سیرجان و بم و شهر کرمان هم از مناطق صنعتی این استانند. جیرفت را بخاطر آب و هوای گرمسیری و آب فراوانش، هندوستان ایران نامیده اند. جیر در گویش بومی آنجا یعنی زیر و جیرفت یعنی زیر اُفت،‌زیرا منطقه جیرفت در زیر کوه‌های بلند پارچ (جبال بارز) افتاده است.

موقعیت جغرافیایی و تقسیمات کشوری

براساس آخرین تقسمات کشوری، استان کرمان دارای ۱۱ شهرستان، ۷ شهر و ۳۱ بخش است. شهرستان‌های آن عبارت‌اند از: بافت، بردسیر، بم، جیرفت، رفسنجان، زرند، سیرجان، شهربابک، کرمان، کوهبنان، و کهنوج.

اطلاعات کامل درباره استان کرمان در :http://www.kermooni.com